KAN TAHLİLİ DEĞERLERİNİN ANLAMLARI – 1

🔊RBC, WBC ,HGB, ALT , AST , GGT, PLT , NEUT , EO , MCH , RDW , MCHC, MONO, BASO. vs.

🔊Yukarıdaki ve bir çok parametrenin kanda “yüksek ya da düşük” çıkması ne anlama gelir, kan tahlil değerlerinin anlamlarını yazacağım. Kan tahlilini ele alınca, temel bilgi olur.

⭐️1️⃣ RBC : (alyuvarlar)

🔸Kandaki kırmızı kan hücrelerimiz. Diğer adı eritrosit.
🔸Kemik iliğinde üretilir ve içerisinde oksijen taşıyan HGB (hemoglobin) bulunur.
🔸1 litre kanda;
Erkekte 4.35 – 5.65 trilyon,
Kadında 3.90 – 5.13 trilyon,
RBC bulunur (tahlillerde trilyon yazmaz, sadece rakamlar yazar.).
🔸İdrarda eritrosit (RBC) görünüyorsa, bir yerde kanana var demektir. Böbrekte kum/taş, tümör, idrar yolu enfeksiyonu ihtimali vardır.

🔊NEDEN YUKSELİR?

📍Yetersiz oksijen alımında yükselir (sürekli maske takmak gibi).

➖ Çünkü; içerisinde hemoglobin var ve oksijen taşıyacak.
➖ Eğer, oksijen alımını engelleyen bir durum varsa, kemik iliği bu açığı kapatmak için fazladan RBC üretir. Aslında amaç, hemoglobin sayısı arttırmak.

📍Ağır egzersizde yükselir.
➖Aynı mantıkla, ağır egzersizde kaslar fazla çalışıp, fazla oksijene ihtiyaç duyar ve kemik iliği fazladan RBC üretir.

📍Uyku apnesi olanlarda yükselir.
➖Yine aynı mantık ile uyku apnesinde, kişi uyurken solunumu bazen keser, yapmaz ve oksijen düşer, kemik iliği RBC’yi artırır.

📍Fazla susuzluk, kalp, akciğer hastalıklarında yükselir. Dikkat ederseniz hep temelde vücuda giden oksijen azalınca artıyor. Dolayısı ile fazla sigara içenlerde de RBC yükselir.

🔊NEDEN DÜŞER?

📍Demir, B12, B9, B6 eksikliğinde düşer. BUNLARIN EKSİKLİGİ ANEMİ (kansızlık)nedenidir. ➖Çünkü RBC üretilmesi için bu vitaminler gerekli.
➖RBC içindeki oksijen taşıyan Hemoglobin (HGB) üretimi içinde, demir gerekli. Demir eksikse, hemoglobin olmadığı için RBC de düşer.

📍Kadınlarda adet döneminde, bağırsak sisteminde kanamada, AIDS hastalığında, bazı kanserler ve ilaçlarda düşer.

⭐️2️⃣ WBC (akyuvarlar)

🔸Kandaki beyaz kan hücrelerimiz. Diğer adı Lökosit.
🔸1 mikrolitre kan içerisinde 4500 – 11.000 arasında bulunurlar.
🔸WBC kendi arasında çeşitlere ayrılır ve kan tetkikinde ayrı ayrı bakılır. Şimdi onlara bakalım.

1️⃣ NEUT : (nötrofiller)

➖BAKTERİLER ve MANTARLARA karşı savaşır. Demek ki, vücutta bakteri varsa NEU yükselir.
➖Çünkü savaş için sayısı/üretimi artırılır.

2️⃣ LYM : (Lenfositler)

➖VİRUSLER ile savaşır. Viral enfeksiyonlarda artar. Virüslere karşı antikor ,B ve T lenfositler bu gruptadır.

3️⃣ EO: (eozinofil)

➖ Parazitler ile savaşır. Ayrıca kanser hücrelerini işaretler, tanımlar. Yani parazit varsa, EO çok yüksek seviyelere çıkar. Sürekli yüksek EO kanser taraması açısından tetkik gerektirir.

4️⃣ BA : (bazofiller)

➖Alerjik reaksiyonlarda görev alır. Hapşırma, öksürük, burun akıntısı gibi semptomlar oluşur.

5️⃣ MONO : (monosit)

➖Genel özelliği, ölü ve hasarları hücreleri temizlemek.
➖Kemik iliğinde üretilip kana geçtikten 2 saat kadar sonra, dokulara girer.
➖Dokulardaki adı MAKROFAJ. Her dokunun kendine ait MAKROFAJI var. Yok edilmesi gerekeni içine alır ve yok eder.
🔸Inflamasyon varsa hasarlı hücre çoktur, monosit artar.

🔶🔶 WBC YÜKSELME NEDENLERİ

📍Bakteriyel / viral enfeksiyon ve iltihaplanmalar
📍Ateş, yaralanma, yanık
📍Alerjik reaksiyon
📍Lupus hastalığı
📍Romatoid artrit
📍Tiroid hastalıkları
📍Lösemi
📍Kemik iliği tümörleri

🔶🔶WBC DÜŞÜKLÜĞÜ SEBEPLERİ

📍HIV/AIDS
📍Kemik iliği yetmezliği
📍Lenfoma (lösemide artar, lenfomada düşer)
📍B12, çinko ve bakır eksikliği
📍Dalak büyümesi
📍Karaciğer hastalıkları
📍Yoğun antibiyotik kullanımı
📍Kemoterapi
📍Fazla ve sık alkol kullanımı
📍Radyasyon tedavisi
📍ŞİDDETLİ enfeksiyon /inflamasyon

🔊WBC, enfeksiyonda hem yükselir hem düşer ikisine de yazdın, neden?

🩸Eğer enfeksiyon şiddetli değilse, vücudu her yönü ile ele geçiren bakteriyel, viral bir durum yoksa; savaşmak için fazladan WBC (asker) üretir. AMAAA;
🩸ŞİDDETLİ enfeksiyon, bakteri, virus varsa?
Bu durumda organlar yavaş yavaş işlev göremez hale geliyor. Kemik iliği, WCB üretemez hale geliyor.
🩸Bu durumda, bağışıklık dibe vuruyor ve hastane enfeksiyonu dahil hepsi gelişiyor ki hiç istenen bir durum değil.

⭐️3️⃣ PLT (trombosit, platet)

➖Herhangi bir kanamada ilk müdahale trombositten gelir. Damar içinde gider ve yaralı bölgeye yapışıp damardan dışarıya kan akışını kesme işlemi başlar.

➖Bir mikrolitre kan içinde, 150 bin ile 400 bin arasında bulunur.

🩸400 bin üzerine çıkarsa, pıhtılaşmaya eğilim artar.
🔸Beyine pıhtı atma
🔸Akciğere pıhtı atma (akciğer embolisi)
🔸Karın bölgesinde, kol bacaklarda pıhtı atma oluşur.

🩸150 bin altına düşerse, kanamaya eğilim artar. Hele ki “PLT” 50 bin altına düşerse, hayati tehlike oluşur.

💧Dikkat ederseniz 50 bin altında hayati tehlike mevcut .
🔊 İyi de ben evde televizyon izliyorum, benim damarım hasar mı aldı ki, PLT 50 bin altına düşünce kanama olsun? EVET.

🔶Uyurken dahil, damarlar sürekli ufak ufak hasar alır ve tamir edilir. Bu hasarın sayısı, derinliği azaltılabilir ama yok edilemez.
📍Hesperidin gibi bazı flavonoidler, damarların iç yapısını oluşturan ENDOTEL DOKUYU guçlendirir, bu hasarları önler, damar yapısı güçlenir.
📍Colajen, damar yapısında çokça bulunan bir moleküldür, colajen takviyeleri en çok bu işe yarar, damar yapısı güçlenir.

🔶Romatizmal hastalıklar, dalak sorunları (dalak plt depolar) , enfeksiyon, kemik iliği sorunları, demir eksikliği (ANEMİ), sigara PLT YUKSELTİR.

🔶B12, B9 (folat) eksikliği, siroz, LÖSEMİ, aşırı alkol tüketimi, kemoterapi, kimyasallara ve radyasyona maruz kalma, HIV, suçiçeği, viral enfeksiyonlar PLT düşüklüğü yapar.

⭐️4️⃣ FİBRİNOJEN

➖Biraz önce PLT’den (trombosit) bahsederken damardaki yaralı bölgeye gidip yapışır demiştik. PLT bir çimento, ama bunu çelik tel ile bağlamak lazım.
➖İşte o çelik teller, FİBRİN AĞLAR. Plt’yi sağlamlaştırmak için damarla beraber sarar.
➖Fibrinojen, fibrin ağların öncül maddesidir.
➖Trombin maddesi etkisiyle ve iyonize kalsiyumla, fibrine dönüşerek çelik ağ örer yara kapatılır.
➖200 – 400 mg/dL normal değer olup, son yıllarda “yaş × 10 = Fibrinojen” normal olarak kabul edilmekte. 70 yaş = 700 Fibrinojen normal

📍📍 Eğer, Fibrinojen çok yüksekse yukardaki bilgilere baktığımız zaman şunu anlarız ; Yüksek fibrinojen, yüksek pıhtılaşma riski .Çok düşükse de, kanama riski oluşur.

⭐️ 5️⃣ D-DİMER :

➖PLT (trombosit) gitti yaralı damara yapıştı, fibrin ağlarla ördük. Orada bir tümseklik oluştu. Bu damarı tıkar, tıraşlamak lazım.
➖Tıraşladık, o yüksekliği aldık. Aldığımız o yükseklik, kanda dolanıyor. İŞTE BU PIHTI. Akciğer, kalp ve beyine giderse büyük sıkıntı.
➖Bunu tıraşlarken bir protein kana salınır. İşte bunun adı, D-DİMER.

📍Eğer D-DİMER yüksekse, biliriz ki damarlarda yaralanma fazla olmuş ve tıraşlamış. Ve kanda pıhtılar dolaşıyor.

ÖNERİ: KALP KRİZİ/ D-DİMER yazısı

⭐️7️⃣ HGB (hemoglobin)

➖RBC (kırmızı kan hücresi) içinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyıp, karbondioksiti de akciğere taşıyan molekül.
➖HGB düşükse ANEMİ (kansızlık) düşünülür. Bu düşüklük;

🔸Demir eksikliği sebebi ile olabilir. Çünkü, HGB yapısında yoğun demir bulunur, demir yoksa hgb üretilemez düşer (Demir eksikliği anemisi).
🔸B12, B9 eksikliği sebebi ile HGB düşük olabilir. Çünkü RBC yapımında B12 ve B9 kullanılır. B12 ve B9 yoksa RBC düşer, RBC yoksa içindeki HGB nasıl olsun (B12,B9 eksikliğine bağlı ANEMİ).

📍Yüksek rakımlı bölgelerde hemoglobin yüksek çıkar (rakım yükseldikçe havadaki solunan oksijen azalır).
📍Sigara içenlerde HGB yüksek çıkar.

🔊ÇÜNKÜ; Vücutta oksijen seviyesi düşüyor diyerek, kemik iliği fazladan HGB üretir (Amaç, daha çok oksijen taşımak).

📍KOAH, amfizem veya pulmoner fibroz gibi ileri derece akciğer hastalıkları,
📍📍Vücut geliştirme adına kullanılan Anabolik steroidler HGB yükseltir.

⭐️8️⃣MCH / MCHC

🔊MCH : Eritrosit içinde oksijen taşıma kapasitesi

🔊MCHC : Eritrosit icerisindeki HGB miktarı/yogunlugunu verir.

💧Eğer bu ikisi düşükse;
📍Demir eksikliğine bağlı,
📍Yüksekse B12,B9 eksikliğine bağlı anemi işareti verir.

⭐️9️⃣ MPV

➖Trombosit (PLT) ortalama hacmini/büyüklüğünü gösterir.
➖Trombositler ilk üretildiğinde hacmi büyüktür, sonra küçülür.
➖MPV yüksekse anlarız ki, yeni bir çok PLT (trombosit) üretiliyor.

📍📍Neden yeni PLT fazla üretilsin ki? Demek ki damarların bir yerinde hasar var, yapıştırmak tamir gerekiyor.

🔸🔸YÜKSEK MPV pıhtılaşmayı akla getirir.

⭐️🔟 PDW

➖Toplam Trombosit (PLT) boyutlarının birbirine yakınlığını ifade eder.
📍PDW yüksekse PLT büyüklükleri, biri elma, öbürü fındık büyüklüğünde saçma bir durum oluşur. Bu durumda, hem pıhtı hem kemik iliğinde sorun akla gelir.

⭐️1️⃣1️⃣ RDW

➖Biraz önceki trombositti, bu da eritrosit, yani RBC büyüklüğünün eşitliğini ifade eder.
📍📍Pernisiyoz anemi (B12 EMİLİM EKSİKLİĞİ) sebebi ile RBC boyutları bozulur.

⭐️1️⃣2️⃣ ALT /AST

➖Böbrekler, pankreas ve kaslarda da bir miktar bulunsa, asıl olarak KARACİĞER HASARINDA/HASTALIĞINDA kana salınır ve yükselir.
➖Her ikisi de, kanda bir miktar bulunur. Çünkü, karaciğerde de hücreler sürekli yenilenir ve bu ölenler, sebepli ALT/AST kana salınır.

📍FAKAT ; Gerek alkol, gerek bazı ilaçlar, gerekse ağır metaller, toksinler, aşırı geçirgen bağırsaklardan geçen toksinler, hepatit, siroz gibi hastalıklar nedeni ile yükselir.

📍 B6, B9 (folik asit), potasyum eksikliği ALT/AST düşüklüğüne neden olur. Yetersiz beslenme harici BÖBREK SORUNLARI, alt ve ast düşüklüğüne neden olur.

⭐️B6, B9, günlük 1 FİNCAN KAHVE, karbonhidrat içeren besinlerden uzak durmak, düşük ALT/AST sorunu için iyi gelir.

⭐️1️⃣3️⃣ GGT (Gama Glutamil transferaz)

➖Adı üstünde bir şeyleri transfer ediyor, tranferaz enzimi. Diğer moleküllerin, vücuttaki hareket işlevlerini gerçekleştirmesine yardım eder.
➖Karaciğer, safra yolları, pankreas ve birazda böbrek hasar alırsa GGT yükselir.
➖ Alınan ilaçlar, diğer toksinler, pestisitler, ağır metallerin metabolize edilmesinde önemli görevi vardır.
➖Alkol alımından sonra hızla yükselir. Neticede alkole ait toksisiteyi yok etmesi gerekir. Bu sebeple, alkol aldıktan sonra en az 36 saat geçmeden test yapmak, yanlış sonuç verir. Alkol almışsanız, bunu hekime bildirmek gerek.
➖GLUTATYON EKSİKLİĞİNDE GGT YUKSELİR (toksinleri yok etmede glutatyon önemlidir.).

📍Magnezyum yüksekliğinde GGT artar, magnezyum düşüklüğünde GGT normalden düşük çıkar.
📍Haşimato/hipotirodi hastalığında normalden düşük çıkar.
📍Kolesterol ve Trigliseriti düşürmek için kullanılan ilaçlar GGT miktarını normalden aşağıda gösterir. (Aslında bu yalancı bir sonuç, çünkü karaciğer işlev yapmadığı için kana GGT salınmıyor.)

⭐️1️⃣4️⃣ eGFR

➖Böbreklerin kanı süzme hızını belirtir. Malum kan süzen, temizleyen, atıkları idrar yoluna, işe yarayanları tekrar damara veren, BOŞALTIM ORGANIMIZ böbreklerdir.
➖Böbreklerde süzgeçler var, bunlar ne kadar kötü süzerse eGFR o kadar DÜŞER.
➖90 üzeri seviye normal. Kabul edilir.

📍 90 normal süzme
📍60-89 hafif azalmış
📍45-59 Hafif-orta azalmış
📍30-44 Orta-şiddetli azalmış
📍15-29 Şiddetli azalmış
📍15 altı ise Böbrek yetmezliği

⭐️Gece yapılan ölçümler %10 kadar düşük çıkar (eGFR değeri gün içinde değişir).

🔶eGFR özellikle 60 altına düşerse sıkıntı var demektir, mutlaka takip edilmeli.

🔴SONUÇ

🔸Burada yazanlar temel bir bilgi amaçlıdır.
🔸Elbette ki, bu testlerin bir biri ile olan oranları, çapraz okumaları vardır.
🔸Fakat daha fazlası kafa karışıklığı oluşturur, diye bu şekilde yazdım.

ÖNERİ: KAN TAHLİL DEĞERLERİ ANLAMLARI-2 yazısı.