CROHN HASTALIĞI

🔊Bir biri ile karıştırılan Ülseratif kolit ile Crohn’u karşılaştırmalı olarak yazacağım.

🔸Sebebi
🔸Tetikleyen nedenler
🔸Tedavide yapılması gerekenler
🔸Kullanılabilecek vitamin , mineraller
🔸Bitkisel kürler
🔸Diyet

🟥MEKANİZMA

📍Ülseratif kolit ilk etapta anüsün hemen üstünde kalın bağırsakta “Rektumda” başlar ve yukarıya doğru ARALIKSIZ ilerler.

💧Crohn ise ağızdan anüse kadar ince bağırsak dahil her yerde olabilir. Örneğin ince bağırsağın son kısmı olan “terminal ileum”da lezyonlar olur ve biraz hasarsız alandan sonra kalın bağırsağın her hangi bir yerinde biraz daha görülür.

⭐️Ülseratif kolit ile crohn arasındaki en önemli farklardan birisi budur. Birisi aralıksız ilerler, diğeri atlayarak gider.

📍Bağırsak duvarı ana hatları ile üç kısımdan oluşur. Crohn ile ÜK arasında lezyonlar burada da farklılık gösterir.

1️⃣ Mukoza : Besinlerin ilk temas ettiği parmaksı çıkıntılarında bulunduğu alan

2️⃣ Submukoza : Bir alttaki katman

3️⃣ Muskülaris eksterna: Kas liflerinden oluşan en alt tabaka

💧Her iki hastalıkta da MAKROFAJ ve NÖTROFİLLER 1️⃣ ve 2️⃣ numaralı (mukoza, submukoza) bölümlere saldırır, yara ve inflamasyona neden olur.
⚠️Kanlı ishal görülme nedeni bu yaralardır.

🚫Bağırsak duvarına saldıran bu MAKROFAJ ve NÖTROFİLLER bizim kendi bağışıklık hücrelerimiz. Bağırsak hücrelerini yabancı görüp saldırıyor. Yani OTOİMMUN bir durum var.

🩸Crohn hastalığında süreç durmaz ve 3️⃣ numaralı katman olan Muskülaris eksterna da hasar alır. Çünkü crohnda MAKROFAJ ve NÖTROFİLLER’in açtığı yaradan LENFOSİTLER de girip hasar verir (Lenfositlerde bağışıklık hücresidir).

⭐️Crohn ile ÜK arasındaki ikinci farkta bu patolojik durumdur. Crohn 3 katmanı birden yaralar.

💧Bu üç katmanı da yakalamanın adı TRANSMURAL INFLAMASYON olarak adlandırılır.

🔊TRANSMURAL latincede duvarı geçen anlamına gelir.

💧Elbette bu tehlikelidir ve bu sebeple Crohn ülseratif kolitten daha sıkıntılı bir hastalıktır.

💧Solucan gibi kıvrılmış halde bulunan bu bağırsak duvarının bu şekilde aşılması sonucu karşıdaki sağlam bağırsağa, ya da dokuya bir geçiş olur. İki doku arasında bir TÜNEL oluşur ve bu tünele FİSTÜL adı verilir.

💧Bu fistül (TÜNEL) ince bağırsakla kalın bağırsak, ya da mesane, vajina arasında da olabilir.

💧Elbetteki mesane ya da vajina ile bağırsak arasındaki bir tünel bağırsak bakterilerinin steril olan bu alana geçmesine neden olur ki ciddi enfeksiyonlara neden olur. Bu sebeple crohn ÜK’dan daha sıkıntılıdır.

🟢HASTALIĞIN SEBEPLERİ

🩸Tıp dünyası halâ tam olarak Crohn hastalığının nedenini bulamadı. Evet bağışıklık hücreleri bağırsak lümenini yabancı görüp saldırıyorsa neden?

🩸Bunun için en güçlü nedenler;
🔸Genetik faktörler görülmüş. Ama genetik faktörde olsa bunu tetikleyen neden lazım. Öyle ya, 30 yaşına kadar o genetik bu insanda yok muydu ki 30 yaşında crohn oldu, immün sistem saldırdı aldı?

🩸İşte bu otoimmün tepkiyi tetikleyen nedenler tedavide oldukça önemli.

1️⃣BESLENME
🔸Aşırı baharatlı beslenme
🔸Aşırı kızarmış yağ
🔸Kızarmış hamur işi, ağır karbonhidrat
🔸Paketlenmiş gıdalar
🔸Olgunlaşmamış peynir
🔸Sürekli tok durmak ve gece tok uyumak

2️⃣ SİGARA ve ALKOL
📍Sigara için burada bir parantez açmak gerek. Sigara Crohn hastalığında tetikleyici ve zarar vericidir. FAKAT ;
➖Ülseratif kolit hastalığında sigara (nikotin) saldıran antikorların bazılarını bloke edip hastaya fayda sağlamaktadır (Nikotin bantı yada pastili kullanılabilir.).

3️⃣ TOKSİNLER
📍Aşırı geçirgenlik nedeniyle bağırsakta oluşan toksinler ve bağırsak duvarına verilen zarar
📍Ağır metaller

➖Bunlar bağışıklık sistemini de yanıltan ve otoimmün saldırıya neden olan etmenler.

4️⃣İLAÇLAR
📍Bazı ilaçlar ve özellikle antibiyotikler, steroidler.
➖Bu tip ilaçlar hem bağırsak lümenine zarar veriyor, hem de bağışıklık sistemini yanıltıyor.

🟣TEDAVİ

💧Ya semptomları baskılayacağız ya da hastalığa neden olan yukarıdaki etkenleri yok edeceğiz.

💧İlaçlarla yaptığımız şey maalesef semptomları baskılamak, hastalığı remisyon dönemine sokmadan öteye geçemiyor. Tıpkı haşimato/hipotirodi de ömür boyu levotiroksin kullanacaksın demek gibi.

💧Oysa asıl olan her zaman nedeni yok etmeye yönelik olmalı. Şimdi bunları sırası ile yazacağım.

1️⃣BESLENME (DİYET)

🔸Kızartma ile yapılan yiyecekler
🔸Kafein, alkol
🔸Tohumlar (kuruyemiş, keten tohumu vs), patlamış mısır
🔸Asitli tüm besinler ve içecekler ( domates, kola, gazoz vs)
🔸Lahana ve turpgiller ailesi (karnabahar, brokoli, lahana, turp, şalgam)
🔸Fruktoz ve glikoz şurubu içeren tüm besinler
🔸İşlenmiş paketli etler (salam, sosis, sucuk, pişirilip dondurulmuş döner vs)
🔸Süt ve süt ürünleri
🔸Baharatlı besinler
🔸Sigara

⭐️Kişiden kişiye bazı farklılıklar olsa da genel itibari ile bu besinler hastalığı alevlendirir.

2️⃣TOKSİNLER

🔸Toksinler bağırsaklarda hep vardır. Ölen bakterilerin parçaları, zarları hep vardır.
🔸Örneğin bu zarlar kana karıştığında bağışıklık hücreleri bunu bakteri (antijen olarak algılar).
🔸Bunlara ilk saldırılan yer ise bağırsaktan kana geçmeye çalıştığı alan. Bu saldırıda bağırsak yara alır, üstüne daha da geçirgen olur ve toksinler ağır metallerde kana geçer.
🩸Burada glutatyon, resveratrol, Vitamin E ve C gibi antioksidanlar çok önemlidir. Hem kandan karaciğere kadar gelen bu toksinleri yok etmek, hem bağırsak geçirgenliğini önlemek için önemlidir.

⭐️En başta glutatyon ve resveratrol olmak üzere antioksidan yönünden zengin beslenme/takviye bu hastalıkta önemlidir.

3️⃣VİTAMİN ve MİNERALLER

🔸Crohn hastalığında özellikle B12,B9,B6,demir,çinko emilimi düşer.
🔸Bu vitamin ve mineraller gerekli düzeyde takviye edilmeli. Bunların eksikliği de hastalığı alevlendirir.

4️⃣BENFOTİAMİN

🔸Yağda eriyen B1 vitamini. Bildiğiniz gibi B grubu vitaminler su da erir, fakat BENFOTİAMIN yağda eriyen B1 vitamini.

🩸Literaturde ilk kullanım alanı
🔸Diyabetik sinir ve göz hasarı, organ hasarı
🔸Hafıza zayıflığı
🔸Alzheimer ve parkinson

🩸Daha sonra yapılan çalışmalarda IL-4, IL-6, IL-13, IL-1β, interferon-c, IL-17, IL-22, TNF-α, IFN-γ ve TGF-β sitokin ekspresyonunu, iltihaplanma şiddetini, enflamasyon boyutunu ve kript hasarını önleyip ve hem crohn, hem ülseratif kolitte oldukça etkili bulunmuştur.

🔸Bu sitokinler ve yardımcı T hücreleri otoimmün saldırıda görev alıp Crohn başlatan moleküller.
🔊Günlük kullanım dozu: 150 mg 2×1

🟢BİTKİSEL TEDAVİ ve DESTEKLER

1️⃣KUDERET NARI YAĞI (Momordica charantia)

🔸IL-1β, IL-6 ve TNF-α seviyelerini önemli ölçüde azalttığı ve IL-10 düzeylerini arttırdığı saptanmıştır. Bu antienflamatuar etki sayesinde Crohnlu bireylerde hastalığın remisyon süresini uzattığı ve relaps dönemlerinin sıklığını azalttığı görülmüştür.

🚫Çocuklarda hipoglisemik etki, hamilelerde düşük riski nedeni ile kullanılmaz. Ayrıca
“Glukoz-6-fosfat dehidrojenaz” eksikliği olanlarda favizm (hemolitik anemi) riski nedeni ile kullanılmaz.

🔊Günlük doz: sabah ve akşam tok 8’er damla

2️⃣EŞEK OTU Oenothera biennis

🔸TNF-α üretimini azalttığı ve antienflamatuar etki gösteren STAT-3 yolağını inhibe ederek hücre proliferasyonunu inhibe ettiği görülmüştür.

🚫Bu bitki Crohn hastalarına iyi gelirken ülseratif kolit hastalarında tam tersine zararlıdır, kullanmamalı.

🔊Günlük doz : Bitkinin tohum (semen) kısmında 1 çay kaşığı 1 bardak sıcak su içinde 10 dakika demlenip aksam tok olarak içilir. Tohumlar tüketilmeyecek, sadece suyu

3️⃣GARDENYA ESANSİYEL YAĞI Gardenia jasminoides

🔸IL-1β, IL-6 ve TNF-α seviyelerini önemli ölçüde azaltarak inflamasyonu önlediği görülmüştür.

🔊Günlük kullanım dozu: Sabah tok 1 tatlı kaşığı zeytinyağı içine 1 damla damlatılarak içilir.

🔴SONUÇ

📍Crohn hastalığı otoimmun bir hastalık olup kendi bağışıklık sistemimizin kendi dokumuzu yabancı görüp saldırması ile gelişir.

📍Genetik bir durum olarak düşünülse de bu genetik miras sebepli antikorların tetiklenmesi ile hastalık ortaya çıkar.

📍Tetiklenen bu antikorları ne kadar durdurabilirsek hasta o kadar rahat eder.

📍Antioksidanlar, BENFOTİAMIN, Bazı bitki yağ ve çayları bu otoimmün tepkiye neden olan molekülleri engellemede önemlidir.

📍Diyet genel çerçevede belli olsa da her hasta için farklılıklar mutlaka olur.

📍Bu tip inflamatuvar bağırsak sendromları/hastalıkları kader değildir, mutlaka hayat kalitesi normal insanlar gibi olur, o düzeye getirilir.