TARDİV DİSKİNEZİ

🔸TARDİV DİSKİNEZİ Nedir?

🔸Mekanizması Nasıldır?

💧Psikozlu hastalarda DOPAMİN fazlalığı, dopaminin yüksek etkisi vardır.

➖Parkinsonlu hastalarda ise, DOPAMİN eksikliği /Asetil kolin fazlalığı bulunur.

💧 İlk üretilen antipsikotik ilaçlara TİPİK ilaçlar adı verilir.
🔶ÖRNEK: Haloperidol (Norodol), klorpromazin (Largactil), trifluperazin (Stilizan) gibi….
💧Bu ilaçlar, beyinde nöronlardan salınan DOPAMİN’in reseptörüne bağlanmasını engeller.
▶️Yani dopamini bir anahtar olarak düşünelim , kapıdaki anahtar yuvası da reseptör. Bu ilaçlar, kapıda ki yuvayı kapatır ve dopamin boşta kalır.
💧Fazla dopamin bağlanamadığı için, hasta rahatlar…Güzel…FAKAT ;

🩸Bu ilaçların yan etkileri var. Dopamin bir anda baskılandığı için hemen yan etkiler başlar. Biz bu ilk etaptaki yan etkilere EPYE (ekstra primider yan etkiler) diyoruz.

🔸BUNLAR : Akut distoni (kısa süreli olan istemsiz kas kasılmaları), tremor (titreme) gibi yan etkiler.

👆BURAYA DİKKAT : Yan etki sebebi bir anda baskılandığı icin DOPAMİN EKSİKLİĞİ. Yani hasta, parkinson etkileri göstermeye başladı (Yukarıda yazdım. Parkinson, dopamin eksikliği sebebi ile olur.)

🩸Ama aylar, yıllar, sonra çıkan bir yan etki daha var.

⚠️⚠️ TARDİV DİSKİNEZİ….⚠️⚠️

🔸Kollarda ve bacaklarda istemsiz kasılmalar.
🔸Gövdede istemsiz kıvrılma hareketleri.
🔸Kalça bölgesinde istemsiz kıvrılma hareketleri.
🔸Ağız, yüz ve gözlerde istemsiz hareketler.
🔸Dili dışarıya çıkarıp dudak kenarlarını yalama isteği.
🔸Boyunda kasılma ve konuşmada zorluk, homurdanma, çiğneme hareketleri…

👆Bütün bunlar istemsizdir ve hasta bunları durduramaz…

▶️ Peki, bunlarda mı dopamin eksikliğinden oldu? HAYIR….

🩸Biz ilaçlarla dopamin bağlanacağı RESEPTÖRÜ, yani anahtarın gireceği kapıdaki yuvayı kilidi kapatmıştık, bloke etmiştik. Sistem, bunu görüp, yeni ve bir sürü RESEPTÖR oluşturuyor.

🔸Buna UPREGÜLASYON diyoruz..

🩸İlacı kullandıkça reseptör sayısı artıyor ve aylar yıllar sonra, artık bizim ilaç bu reseptörleri kapatmaya yetmiyor. Ve hastanın hücrelere o kadar çok dopamin giriyor ki, TARDİV DİSKİNEZİ oluşuyor…

👆Gördüğünüz gibi dopamin baskılasın diye verdiğimiz ilaç, dopamin fazlalığına yol açacak bir silaha dönüştü.

🟣Bu tip hastalarda ;
🔸TİPİK ilaç kesilip ATİPİK ilaç olan Klozapin ‘e geçilir.
🔸TARDİV DİSKİNEZİ için ise ; dopamini paketleyen, depolayayan, salınımına katılan,
➖veziküler monoamin oksidaz 2; yani (VMAT2)’yi inhibe/bloke edecek durduracak,
⭐️⭐️⭐️ VALBENEZİN ya da ⭐️⭐️⭐️TETRABENEZİN başlanır….

➖İlaçlar kullanılsa da TARDİV DİSKİNEZİ’ye ait bazı arazlar maalesef kalıcı oluyor.

🩸Peki bu yan etkiyi yapan tek ilaç TİPİK antipsikotik ilaçlar mı? HAYIR.

💧Örneğin; MOTİLİUM ticari ismi ile bildiğimiz, DOMPERİDON içeren, mide bulantısı için, spazm için çok kişinin kullandığı antiemetik bir ilaç var.
🔸Bu ilaçta, domadopamin D2 ve D3 reseptörlerini bloke eder….
🔸Yani öyle uzun süre kullanılmaz bunlar.

💧Bunların haricinde;
🔹Psödoefedrin ve fenilefrin içeren ilaçlar
🔹Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’ler)
🔹Serotonin- Norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’ler)
🔹Lityum içeren ilaçlar…

➖Uzun süre kullanımda bunlarda TARDİV DİSKİNEZİ ile ilişkilidir.