ANEMİ (KANSIZLIK)

🔶SORU : O kadar PEKMEZ YİYORUM, kadar demir ilacı içiyorum.

🔸Yine kansızlık var…
🔸Yine yorgunum.
🔸Solgunum.
🔸Saçlarım dökülüyor.
🔸Nefesim daralıyor neden?

1️⃣➖ Yediğin pekmezi marketten almışsın ve içerisine çökelmeyi önlemek için (E353) TARTARİK ASİT katkı maddesi koyulmuş. Bu madde pekmezi pırıl pırıl gösterir, kalsiyum çökelmez ama DEMİR ve BAKIR da bağlar…
🔸O pekmez fayda yerine zarar verir, gıda ile aldığınız, ilaç olarak aldığınız demiri de bağlar,emilmez…
🔸İçerisinde KATKI MADDESİ OLMAYAN pekmez tüketilmelidir…

2️⃣➖ Çünkü anemi sadece demir eksikliği demek değil…Çok detaylı konudur ama anlaşılacak şekilde biraz detaya inerek yazacağım.

🔊Kan tetkiki:

💧MCV, MCH,MCHC, RET, HGB,RBC
Neyi ifade eder ?

🔵ANEMİ: Kırmızı kan hücresi (Eritrosit-RBC), ya da bu hücre içinde ki oksijen taşıyan HEMOGLOBİN (HGB) sayısındaki azalma…

📍Bunların azalması için ya yapımında problem olacak, ya da gereksiz yere fazla yıkılacak (parçalanacak)

🟢Bu yazı aneminin en çok türü olan YAPIM eksiklikleri üzerine olacak…

1️⃣ YAPIM EKSİKLİĞİ

🩸Eritrosit(RBC) Kemik iliğinde gerekli malzemeler ile hematopoetik KÖK HÜCRELER tarafından yapılır. Dolayısıyla eritrosit içinde ki hemoglobinde kemik iliğinde üretilir. Elbette bu üretim için malzeme lazım
💧DEMİR
💧B12
💧FOLİK ASİT (B9)

🔊Bunlar eksikse ANEMİ (kansızlık olur)

📍Malzeme var ama makine bozuk…Yani kemik iliğinde sorun var…Yine ANEMİ olur…

💧Makine bozukluğu: APLASTİK Anemi..
●Otoimmun olabilir..Yani bağışıklık hücreleri kırmızı kan üretecek kök hücrelere saldırır.
●Bazı hastalıklarda kullanılan ilaçlar yapar (lupus,romatid artrit, ankilozan spondolit vs)
●Kanser tedavisi (kemoterapi, radyasyon)
●Hamilelik (geçicidir)
●Bazı kanser türleri
●Toksinler…Tarım ilaçları, arsenik, benzen
●●Bir de kalıtsal(genetik geçişli)- herediter..
⏩Aplastik anemi çok sık görülmez, o yüzden bunu burada çok irdelemeyeceğim..

🔊Bu ikisi yani ya malzeme eksikliği, ya da kemik iliği sorunu YAPIM EKSiKLİĞİ nedeni ile oluşan anemi…

🔊Bir de yıkım var…
📍Orak hücreli anemi, G6PD eksikliği, talesemiler, herediterler , pke….
💧Kısaca: Ortalama ömrü 120 gün olan erotrositlerin erken parçalanması. Ama buna sonraki yazılarda değineceğim…

🔴🔴KAN TETKİKİNDE GÖRDÜĞÜMÜZ DEĞERLERİN “ANEMİ” AÇISINDAN ANLAMI….

🔵RBC= Kırmızı kan hücresi (içinde hemoglobin bulunur)

■Erişkin erkek : 4.7 – 6.1 arası
■Erişkin kadın: 4.2 -5.4

🩸Demir,B12,B9 eksikliğinde düşer…kemik iliğinde sorun varsa da düşer…
➡️Demir, B12, B9 tam iken RBC düşükse
▪︎Kemik iliğinde sorun, ya da yıkım fazlalığı düşünülür (yıkıma sonra gireceğim.)

🔵HGB = Hemoglobin

Akciğerden oksijeni alıp dokulara götürür…Karbondioksiti ise akciğere…Yoğun demir içerir..(kana kırmızı rengi bu verir.)

■ Erkek: 13-16
■ Kadın: 12.5- 15.5

🩸Demir, B12, B9 eksikse düşer….

🔵MCV = Hücre çapını/hacmini ifade eder…

■ Yetişkinlerde : 80-100 fl arası
■ Yeni doğan: 96-107 fl arası

🩸 80 altına düşerse DEMIR EKSİKLİĞİNE BAĞLI (mikrostik, yani hücre çapı düşer)
🩸100 üzerine çıkarsa B12-B9 EKSİKLİĞİNE BAĞLI (Makrostik, hücre çapı büyür)
➖Anemi olarak değerlendirilir…

☝️🔊MCV anemi tipi için önemli bir parametre..

🔵MCH : Eritrosit içerisinde bulunan Hemoglobin MİKTARINI verir…

■ 27 -31 pg arası

🩸Demir eksikliğinde net düşer.
🩸B12, B9 eksikliğinde GENELDE yükselir ama bazen düşebilir…

🔵MCHC:

Eritrosit içerisinde bulunan Hemoglobin YOĞUNLUĞU
■ 32-36 g/dL

➖ Dikkat ederseniz MCH miktarı idi, bu MCHC ise yoğunluğu…
🔊 Şöyle düşünelim; elimizde 10 tane kuru fasulye var, Bu MCH…
➖ Bunu bir çay bardağına koysak ta, su bardağına koysak ta MCH aynı…Ama yoğunluk değişir..
➖Su bardağı büyük olunca yoğunluk düşüyor ya, işte o büyüklükte MCV….Bardak boyutu MCV.

🩸Demir eksikliğinde DÜŞER…
🩸B12,B9 eksikliğinde YÜKSELİR..
🩸Hemolitik anemi (eritroristlerin fazla hızlı parçalanması) YÜKSELİR..

🔵RET : RETİKÜLOSİT

➖İlk bir hafta çekirdek içermeyen genç eritrositler….
➖Sonra çekirdeklerini kaybeder…(daha fazla hemoglobin için yer açılır)

■ % 0.2 – % 2 arasında olur…(önemli )

🩸Demir,B12,B9 eksikse düşer….
🩸Kemik iliğinde üretim sorunu varsa düşer…
🔊Şimdi;
➖Malzeme eksik ise genç, yeni üretimde olmaz düşer, bu normal..

⛔️Malzeme var. Ama RETİKÜLOSİT yüksek…Yani bol eritrosit üretiliyor sebep ne olabilir?

🔊Demek ki damarlarda dolaşan eritrositler yetmiyor, parçalanıyor…YIKIM VAR..
➖Yetmedikçe RETİKÜLOSİT yükseliyor…YIKIMA BAĞLI ANEMİ VAR…

➡️RETİKÜLOSİT (RET) yüksekse yıkım var..
(Retikulositoz)

➡️RET düşükse yapım yok.. (Retikulositopeni)
…bu kadar önemli bir paramatre bu RET.

🔵DEMİR, DEMİR BAĞLAMA, FERRİTİN….

🩸Demir düşükse ,demir bağlama yükselir.
🩸Demir takviyesi ile demir yükselir . Bağlama düşer ( ülseratif kolit, crohn da demir takviyesi pek işe yaramaz emilmez.)
🩸Ferritin, demirin depo proteinidir, düşükse Vitamin C ile demir AÇ olarak alınır (En yakın gıda ile 3-4 saat)

🟣🟣ÖRNEKLER:

🔊Sonucu bu kez örneklerle tamamlayayım…

1️⃣
●HGB düşük
●MCV düşük
●Demir düşük
●RET düşük

👆➡️Demir eksikliğine bağlı anemi (mikrostik anemi)

2️⃣
●HGB düşük
●MCV yüksek
●MCHC yüksek
●RET düşük

👆➡️ B12,B9 eksikliğine bağlı anemi (makrostik anemi)

3️⃣
●Demir tam
●B12,B9 tam
●RBC ve HGB düşük
●RET, yüksek….

👆➡️Hemolitik anemi var…Fazladan yıkım oluyor ve RET(genç hücre) artıyor. Rcb düştükçe yetişmek için artıyor…YIKIMA BAĞLI ANEMİ…

4️⃣ (farklı)
●HGB, düşük
●Demir düşük
●Demir bağlama da düşük (normalde demir düşükse bu yüksek olmalı)
●Ferritin yüksek (haydaaa, bu demir deposu yüksekse salsın kana demiri,demir niye düşük kanda ?)

➡️ Demir düşük ferritin yüksek….

📍Demir iki şekilde bulunur. Ya kanda(serum) olacak ,ya depo şeklinde ferritinde.

📍Gıdalarla biz Fe+³ değerlikli demir alırız… Bunu emmek mümkün değil. +2 değerlikli hale getirmeliyiz.

📍Bunu Ferri reduktaz enzimi ile yaparız…Ferri reduktaz enzimi VITAMIN C ile çalışır….!!! Demek ki demiri vitamin C almak gerekiyormuş…

📍+2 yaptık ve DMTA ile enterosit hücreye aldık…Burada ya Ferritin olarak depo edeceğiz, ya da FERROPORTİN kanalından kana salacağız…

📍Örnek neydi? Ferritin yüksek demir düşük…Tam burada hepsidin isimli bir hormon gelip FERROPORTIN kanalını kapatıyor, demir kana salınamıyor ferritin yüksek, demir serum düşük çıkıyor…

🔴SONUÇ:

🔊Anemi sadece demir eksikliği demek değildir.
🔊Bu yazdıklarım sadece yapım sorunu ile ilgili anemiler..(yıkım yok)
🔊Anemi bütüncül bakılması gereken önemsiz görünen ama dokulara giden oksijenin azaldığı önemli bir sorundur…